Strijd om het Energiepark: van actiegroep tot ontwikkelaars in spé

In nog geen twee jaar tijd heeft het Nieuw Leids Bolwerk zich ontwikkeld van actiegroep tot volwaardig gesprekspartner van het Leidse stadsbestuur bij de ontwikkeling van het Energiepark. In 2017 kwam erfgoedontwikkelaar MeyerBergman met een plan voor dat gebied, maar omwoners uit de omliggende woonwijk keerden zich daartegen. Sindsdien werken de omwonenden aan een eigen gebiedsontwerp, dat voor de verantwoordelijk wethouder een ‘heel belangrijke status’ heeft.

Gedurende een jaar volgde Sleutelstad de ontwikkelingen in het gebied tussen de Langegracht en de Maresingel in Leiden op de voet. Nadat de eerste storm over de grootstedelijke ontwikkelingsplannen van MeyerBergman Erfgoed was gaan liggen, koos het nieuwe stadsbestuur van de gemeente Leiden er een jaar geleden voor om helemaal opnieuw te beginnen en een uitgebreid participatieproces op poten te zetten. “We hebben het gebied waarover het gaat vergroot en zijn gaan kijken welke functies er in balans zouden kunnen landen”, zegt wethouder Fleur Spijker daarover in de radio-documentaire De Strijd om het Energiepark.

In De Strijd om het Energiepark gaat IJsbrand Terpstra op zoek naar de toekomst van het Energiepark

Commotie
Om zo’n participatieproces werd gevraagd door het Nieuw Leids Bolwerk, dat begin 2018 een verkiezingsavond over het Energiepark organiseerde. In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen durfde alleen de VVD het aan voor de plannen van gebiedsontwikkelaar MeyerBergman Erfgoed te pleitten. Andere lokale politici schaarden zich achter buurtbewoners en wilden niet zomaar in zee gaan met de ontwikkelaar die in Amsterdam het Westergasfabriekterrein heeft ontwikkeld. Op basis van de ontstane commotie besloot het Leidse stadsbestuur om de plannen niet meer voor de gemeenteraadsverkiezingen uit te werken.

Daar heeft een van de twee eigenaren van MeyerBergman Erfgoed wel wat van geleerd, zegt ze op haar kantoor in Den Haag. “Er is gezegd: dit is het beste voor jullie allemaal, wij weten dat”, aldus Maya Meijer-Bergmans. Ze had met de kennis van nu meer in gesprek willen gaan met bewoners en er minder op willen vertrouwen dat buurtbewoners na de verspreiding van één brochure op de hoogte zouden zijn van de plannen. “Bij ons was het idee: we hebben toch wat rondgestuurd en er was toch die ene bijeenkomst. Dat kan allemaal wel zo zijn, maar dan nog: ik had het wel iets anders gedaan.”

Central park
Hoewel de erfgoedontwikkelaar altijd geïnteresseerd is gebleven in het gebied, is daar vlak voor de zomer een belangrijke geïnteresseerde bij gekomen. De bewoners van het Nieuws Leids Bolwerk vroegen aan BPD, een van de grootste gebiedsontwikkelaar van Nederland, om hen te helpen met de ontwikkeling van een eigen plan. Daarvoor is het Nieuw Leids Bolwerk getransformeerd tot Buurtenergie. “Het park is de drager van onze visie. In Leiden hebben we echt een central park nodig, maar dan wel een park voor bewoners”, zegt voortrekker en bewoner Rutger Engelhard.

“Wij zeggen tegen de gemeente: er is hier een experiment aan de gang binnen de kaders van de nieuwe Omgevingswet”, zegt Engelhard, die zich daarmee van een belangrijke positie aan de onderhandelingstafel heeft verzekerd. Op dit moment werkt de gemeente namelijk aan het vaststellen van de richtlijnen voor de ontwikkeling van het gebied, waarbij beloofd is om het plan van Buurtenergie daarin te betrekken. “Voor ons heeft het de kwalificatie van een burgerinitiatief”, aldus wethouder Spijker. “Daarmee heeft dat plan een heel belangrijke status voor de gemeente.”

Samenwerking
Later zal duidelijk worden met welke partijen de gemeente Leiden in zee gaat voor de ontwikkeling van het Energiepark, maar het ligt voor de hand dat het om een combinatie van meerdere partijen gaat. Zo zou Buurtenergie een deel van het park en de omliggende woningbouw voor haar rekening kunnen nemen, terwijl MeyerBergman zich gaat richten op de transformatie van de oude fabrieksgebouwen. Meer duidelijkheid over de toekomst van het gebied is er echter pas als de gemeente haar richtlijnen heeft vastgesteld en de gesprekken met de verschillende partijen zijn afgerond.

De radio-documentaire De Strijd om het Energiepark is mogelijk gemaakt door het Leids Mediafonds.