Het was eigenlijk niet eens een verkiezingsthema in Voorschoten. Alle politieke partijen waren het er met elkaar over eens dat zwembad Het Wedde open moest blijven. Er was alleen geen geld. De gemeente stond onder provinciaal toezicht en moest flink bezuinigen. Toch was de bezuiniging op het zwembad achteraf gezien niet nodig geweest. Geld om het zwembad open te houden lag namelijk lange tijd voor het grijpen, maar de gemeente keek er overheen.
Het geld waarmee het zwembad de komende tien jaar open gehouden kan worden stond op de rekening van Sportfondsen Voorschoten, de exploitant van zwembad Het Wedde, en de gemeente Voorschoten wist hiervan. “Ik heb dat meerdere keren bij verschillende wethouders neergelegd”, zegt zwembaddirecteur Gerard van Hal. Toch kostte het de gemeente twee onderzoeken totdat het echt bij de ambtenaren bekend werd. “Al die onderzoeken hadden niet gehoeven”, aldus Van Hal.
Provinciaal toezicht
Nadat de gemeente Voorschoten in 2017 onder provinciaal toezicht kwam moesten er flinke bezuinigingsmaatregelen getroffen worden. Het was aan toenmalig wethouder Daan Binnendijk om de knopen door te hakken. “We waren op zoek naar structurele bezuinigingen en konden door het zwembad te sluiten jaarlijks vier ton besparen”, zegt Binnendijk terugblikkend. Per 2021 verdween de subsidie voor het zwembad daarom van de gemeentebegroting. De raad wilde echter koste wat kost dat zwemmen in Voorschoten mogelijk bleef, ook na de verkiezingen van 2018. De zoektocht naar een creatieve oplossing was daarmee van start gegaan.
Voor die creatieve oplossing – wel zwemmen, maar geen subsidie – werd lang gehoopt op externe partijen. Zij zouden voorzien in de kosten van het zwembad. Ideeën waren er genoeg. Bijvoorbeeld een fitnessruimte naast het zwembad waardoor gasten ook kunnen sporten, of een mediatheek waar de warmte van de computers gebruikt wordt voor de temperatuur van het water. Ook een combinatie zwembad-sporthal behoorde tot de mogelijkheden. De taskforce ‘zwemmen in Voorschoten’ werd hiervoor opgericht en drie experts gingen begin 2018 op zoek naar externe partijen en externe kostendragers. Met name de VVD had veel vertrouwen in dit onderzoek. Zo verklaarde VVD-wethouder Nanning Mol vlak na de bekendmaking van de taskforce tegen Sleutelstad: “Er heeft zich al een ondernemer gemeld die in gesprek wil.”
Verslaggever Lieuwe van Slooten in gesprek met zwembaddirecteur Gerard van Hal
Ei van Columbus
Hoopvol werd er dan ook uitgekeken naar de uitkomsten van het onderzoek van de taskforce. Het Ei van Columbus bleek echter onvindbaar. De onderzoekers keken vooral naar de exploitatie van het zwembad zelf en hun conclusie was: er is voor een gemeente van deze omvang behoefte aan een eigen zwembad en op de exploitatie is niet veel te verdienen. “Dat bevestigde dat er dus in ieder geval geen geld in het water was gevallen”, zegt wethouder Marcel Cramwinckel.
Maar het onderzoek leverde niet de gewenste resultaten op. “De combinatie met een sporthal en alternatieve exploitatiemodellen kwamen ook niet boven water. Dat was onbevredigend, want het probleem werd door dit rapport niet opgelost”, aldus Cramwinckel. Bovendien hielden de onderzoekers zelf ook een vervelende nasmaak over aan hun werk. In eerste instantie kregen zij namelijk hun geld niet uitgekeerd. Nadat ze dreigden naar de rechter te stappen kregen zij hun vergoeding uiteindelijk toch.
Verslaggever Lieuwe van Slooten in gesprek met wethouder Marcel Cramwinckel
Monkeytown
Ondanks dat de taskforce geen oplossingen voordroeg om het zwembad met externe kostendragers open te houden, leefde bij de gemeente nog steeds de gedachte dat de oplossing van buitenaf moest komen. “We willen kijken of we het kunnen combineren met een horecagelegenheid. Misschien is een Monkeytown wel een idee. Je kunt het zo gek nog niet bedenken”, zei VVD-raadslid Paul de Bruijn er eind 2018 over tegen Sleutelstad. Er moest dus opnieuw gekeken worden naar een creatieve oplossing. De gemeente had tenslotte de subsidie al stopgezet.
Geld op de rekening
Ondertussen groeide het bedrag op de rekening van Sportfondsen Voorschoten waar niet alleen het zwembad onder valt, maar ook de sporthal, de golfbaan en het cultureel centrum. In 2019 staat er bijna een miljoen euro op. Het geld is opgebouwd door overschotten in de exploitatie en is bedoeld om schommelingen in de begroting op te vangen. Een goed jaar kan dus als compensatie gebruikt worden voor een minder goed jaar. Door strak begroten zijn er alleen meer goede jaren dan slechte jaren en groeit het geld op rekening van Sportfondsen Voorschoten. Zo stond er in 2016 zo’n 550.000 euro op en was dat in 2018 opgelopen tot 7 ton. Dat het overschot op de rekening stond was geen geheim. Zwembaddirecteur Gerard van Hal bracht wethouder Daan Binnendijk ervan op de hoogte. “We moesten dat geld in kas houden voor het geval dat het zwembad dicht zou moeten en personeel uitgekocht moest worden”, zegt Van Hal.
Na de verkiezingen ging wethouder Cramwinckel met het zwembaddossier aan de slag en werd ook hij op de hoogte gebracht van het overschot. Bovendien stelde Van Hal voor om het potje dat op de rekening van het zwembad stond te gebruiken in een oplossing voor het zwembad. “Ik heb altijd openheid van zaken gegeven. We hebben geen geheime rekening. Het staat allemaal in het contract dat we hebben met de gemeente”, zegt Van Hal. De boodschap kwam wel binnen, maar werd ‘geparkeerd’ door de wethouder. De raad wilde er namelijk zeker van zijn dat er echt geen oplossing te vinden was met externe partijen. “We waren dus lange tijd gefocust op het zoeken naar die externe kostendragers” aldus Cramwinckel nu.
Andere koers
Toen bleek dat geen enkele ondernemer bereid was kosten te dragen voor het zwembad besloot Cramwinckel zijn koers om te gooien. Hij stelde een tweede onderzoek in naar het zwembad zelf. “Ik wist wel dat er geld was voor een transitie, maar niet hoeveel”, zegt hij. Het onderzoeksrapport van Keizers & Vissers kwam toen met de vondst dat er bijna een miljoen euro op de rekening van Sportfondsen Voorschoten stond. Het geld dat al die tijd voor het oprapen lag, maar waar nooit naar gekeken was.
Met het ‘opgespaarde’ bedrag van de rekening kwam er vervolgens een oplossing om het zwembad met minder subsidie de komende tien jaar in leven te houden. In combinatie met andere kostenbesparingen, een eenmalig bedrag voor onderhoud vanuit de gemeentelijke reserves en een fors lagere jaarlijkse subsidie, was het geld van de rekening van Sportfondsen Voorschoten een belangrijk deel van de oplossing. Op 11 juli 2019 stemde de gemeenteraad in met het voorstel en was de kogel eindelijk door de kerk.
Terugkijkend op het proces trekt wethouder Cramwinckel nog een belangrijke les. “Het rapport Keizers Visser constateerde dat de wijze waarop de gemeente het opdrachtgeverschap ten aanzien van het zwembad heeft ingevuld beter kan. We gaan het nu dus strakker aansturen en er meer bovenop zitten”, zegt hij. Over tien jaar zal Voorschoten opnieuw besluiten over het voortbestaan van het zwembad. Het is alleen de vraag of er dan weer een potje met geld boven water komt drijven.
