De tiny houses kloppen aan de poorten van Leiden

Tiny houses zijn eigenlijk niet eens zo interessant alleen omdat ze klein zijn. Kleine huizen, zoals ze letterlijk vertaald heten, bestaan immers al, ook heel kleine. Interessant is echter dat tiny houses een uiting zijn van iets veel groters: met name het idee dat ‘groter’ en ‘meer’ helemaal niet vanzelfsprekend zijn en dat ‘genoeg’ ook voldoende is. Daarnaast belichamen de tiny houses ook doelen als energieneutraal of zelfvoorzienend wonen. Dat zich vrijdagnamiddag zo’n vijftig mensen verzamelden in de assemblagehal van Ties Bosman is in dat licht bezien interessant.

Beweging
Voor een stad die zich graag afficheert als innovatief en met een grote gemeenschap creatieven en studenten is het eigenlijk verrassend dat ‘we’ nog geen tiny houses hebben. Qua denkbeelden, zou je zeggen, passen ze precies bij zo’n stad. Toch zijn ze wél in Haarlem te vinden en in Leiden niet. Dat is deels verklaarbaar; Leiden is op dit punt (nog) niet georganiseerd. Groen Linksraadslid Gebke van Gaal zei het nog “Verenig je. Als je alléén bij de gemeente voor de deur staat, …”. Die beweging is nu op gang aan het komen. De aandacht voor en vraag naar tiny houses groeit.

Realiteitszin
In 2016 schreven we al over tiny houses. Veel van wat toen gold, geldt nog steeds maar er is meer ervaring, meer realiteitszin bijgekomen. Realiteitszin zoals die wordt verwoord door Bosman zelf als hij wijst op al te idealistische doelstellingen “dan sta je meteen met 1-0 achter, want niet alle goede materialen zijn duurzaam”, op wensen die irreëel zijn “een tiny house met wasmachine, droger én magnetron realiseer je niet met zes zonnepanelen”, en “helemaal off the grid (zonder nutsvoorzieningen, JvdS) is lastig”. Bosman, met dertig jaar bouwervaring als timmerman, bouwt sinds enkele jaren tiny houses in opdracht “omdat ik het leuk vind”.

Sinecure
Maar in Leiden worden ondertussen dus wel tiny houses gebouwd. In de afgelopen twee jaar is dat steeds meer op stoom gekomen. Inmiddels zijn er vier woningen gebouwd en zijn er vier in planning “we kunnen er natuurlijk meer maken, maar ik wil zelf aan de producten werken. Anders word ik (weer) manager”. Met z’n drieën bouwen – en adviseren! – ze in een week of acht een tiny house zoals de klant wil “tenzij het tegen ons kwaliteitsidee indruist”. Overigens, Bosman zegt ook dat van het allereerste ideetje tot realisatie toch wel zo’n anderhalf jaar kost “het begint al met de vraag aan je partner of díe het wel ziet zitten”.

Zelfbouw
Laten bouwen is een optie (en eentje die Bosman aanraadt vanwege de benodigde kennis, met name over de gebruikte installaties), maar zelf bouwen kan ook. Een mooie oplossing daarvoor vormt Wikihouse waar in feite alle kennis in de vorm van computerbestanden, “instructies voor de CNC-freesmachine die met 18mm multiplex werkt” zet Vincent Muller uiteen. Ja, zelf bouwen kan dus ook, maar eist best wel wat.

Haarlem
Dat is ook de ervaring van Hans Peter Föllmi van Tiny Tim. Ontstaan als praktische oplossing voor een (studenten)woonruimteprobleem is dat – helemaal houten – kleine huis inmiddels zo gegroeid naar volwassenheid dat in Haarlem een aantal Tinytim-woningen rouleert.

Overheid
Het is nog een lange weg te gaan voordat zoiets als tiny houses gemeengoed zijn. Beren te over op de spreekwoordelijke weg. Opvallend is wel dat ‘de overheid’ daarin een sleutelrol speelt. Regelgeving is, zoals vaker bij innovaties, (nog) niet toegesneden op deze nieuwe vorm van wonen. Financiering door middel van een hypotheek is een probleem, bouwbesluiten stellen eisen, en bijvoorbeeld gemeentelijke leges zijn niet bedacht op letterlijk roulerende woningen.

Meer
In dat licht is het verhaal van Christoffel Klap van woningstichting Ons Doel uit Leiden hoopgevend. Niet dat zij ‘echte’tiny houses exploiteren, maar wel ‘containerwoningen’. Die hebben hem aan het denken gezet over dat kleine wonen “het gaat over veel meer. Ook over ‘delen’ en ‘ontmoeten’ doordat je bijvoorbeeld samen een wasmachine deelt”.

Gedachtenexperiment
Tiny houses zijn niet dé oplossing voor de (grote) bouwopdracht waarvoor Leiden zich ziet geplaatst. Klap heeft bij wijze van gedachtenexperiment álle mogelijke plekken in een Leidse wijk in kaart gebracht waar tiny houses zouden kunnen worden geplaatst en kwam tot veertig met ieder twintig huisjes “maar het daar gaat het niet om. Het gaat vooral om anders te denken. Tiny houses in het groen? Waarom niet meer stedelijk? Waarom niet bij een fietstunnel – op een treinperron voor mijn part -, op het Stationsplein, in een wijk als Bio Sciencepark?”

Vele kleintjes
Precies dat is wat tiny houses zo waardevol maakt: het niet denken in termen van grote bouwprojecten, maar het zoeken naar de mogelijkheden die ‘vele kleintjes’ bieden. Vele kleintjes die ook nog eens hun steentjes bijdragen aan minder milieubelasting en een duurzamer wonen. Misschien moeten we doen wat Bosman aan het begin van de avond zei “strooi eens zand in je huis en kijk een week later in welke kamers en op welke plekken je die hele week níet bent geweest”.