De rij voor het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) was om 20.00 uur zo’n vijftig meter lang, maar om 22.30 uur waren er nog steeds mensen die hun polsbandje kwamen ophalen. Het was weer Museumnacht in Leiden. Misschien tekenend is dat je daar eigenlijk op ieder willekeurig moment kunt beginnen én dat het gezellig druk is. Dat gezellige werd dit jaar ondersteund door voor Nederlandse begrippen grandioos weer. Om 00.30 uur naar huis fietsen in hemdsmouwen. Een avond met “sneeuwelfen”, monsters, moorden, hersenbrekers en muziek. En musea. Een lange reportage van een lange, mooie avond.
Molen de Valk vierde het 50-jarig bestaan als museum met een spectaculaire lichtshow van het Blauwe Uur. (Foto: PR).
Stedelijk festival
Met een beetje fantasie kun je festivals als Museumnacht al haast vergelijken met Leidens Ontzet: een groot deel van de binnenstad is immers in een feeststemming. Dat valt vooral op als er iets ontbreekt. De Lakenhal en museum Boerhaave deden, onder meer vanwege verbouwing, niet mee waardoor er een gat in de keten viel. Daarentegen was RMO weer wel open, ná de verbouwing daar en was, na Corpus, nu ook Naturalis ‘binnen de stad’ gebracht als gast in het Academiegebouw. Het blijft zoeken naar de juiste vorm en verhouding met zó veel musea. Eenmaal binnen gelokt door het programma is het de bedoeling dat de bezoeker ook de museumcollecties bekijkt. Alhoewel die het afleggen tegen de extra’s neemt een aanzienlijk deel de kans waar door de musea te dwalen. “Ik was hier eigenlijk nooit eerder binnen geweest” is de zin die je, in verschillende versies en flarden, vaak hoorde.
Sneeuwelfen
“Sneeuwelfen noemt ze ze”, zegt de moeder van Annemijn(7) die samen met Olivier(9) “ze bewegen zo sierlijk” en Leonoor(4) “ze zijn niet echt, hoor, het zijn acteurs-meisjes” gespannen zitten te kijken naar de steltlopende tenger ogende dames van White Wings. ‘Sneeuwelf’ is inderdaad treffend. Ze blijken boven op de (lockers)kast te zitten “als we meer dan een half uur hebben tussen twee voorstellingen komen we van de stelten af” als ze wordt gevraagd of het niet vermoeiend warm is in de Tempelzaal. Ze zijn wel wat gewend, maar het is goed dat ze wet makeup op hebben tegen het uitlopen “op waterbasis had je vast wél effect gezien”.
Perfect weer
Eindelijk een jaar met een Museumnacht-avond die perfect uitpakte voor de buitenactiviteiten: de Hortus, het plein van Volkenkunde, het Nachtpad. De perfecte klimaatbeheersing in musea maakte het daar vaak draaglijk, maar in Scheltema bijvoorbeeld was het tijdens de lezing van professor Scherder overvol en warm. Net niet té warm. Blijkbaar is de fascinatie voor ‘het brein’ zo groot dat ongemakken als een warme zaal voor lief worden genomen door veel mensen. Die hoorden ondermeer hoe beweging je emotie(-beheersing) bïnvloedt. Slimme vraag uit de zaal: “maar waarom dan zo weinig beweging voor gevangenen?”. Scherders onderzoeksgroep blijkt ook daarnaar onderzoek te doen. Met dit weer had zeker het Nachtpad veel uitgebreider gekund, maar achteraf is alles makkelijk: wie voorspelde voor deze avond dit weer een paar maanden vooraf?
T. Rex en de dames
Het mooiste compliment gaven twee (Nederlandse) bezoekers van 62 uit IJsland(!) “heel uniek, we hebben zoiets nooit eerder gezien. Gezellig. Bijzonder”. Ze zijn op bezoek bij hun in Leiden studerende dochter en worden even later geconfrontreerd met een rondwandelende T. Rex. Ook al een succes, vooral bij kinderen die haar heel stoer uitdagen. Wel valt op dat T. vooral schik heeft in het laten schrikken van dames. Niet verwonderlijk als je ziet dat dat de begeleiders van het dier vooral bezig moeten zijn haar staart in de gaten te houden. Die zwiept en zwaait langs, over en tegen hoofden.
Magneet Hortus
In de Hortus, waar ze de ingang onveilig maakt, is op en top zomer. Een terras, een Oranjerie – overvol tijdens het optreden van Michaël Prins – een ginproeverij “een Léidse vinding, wist u dat? Eigenlijk de eerste jenever”, heksenbrouwsels en eindelijk zowaar die typische zware zomerse bloemengeur. Hortus-tuinman Jacob(58) moet helpen van welke plant: “de Blauwe Regen. Je kent vast z’n familie de Gouden Regen. Deze blauwe is nog door Von Siebold naar Europa gebracht”. Of “Hortus-gids” Michelle(21) “door hun gebombardeerd tot, hoor, want ik studeer biologie” dat weetje wist… ‘Hun’ is een groepje onder ‘leiding’ van reisleidster Sabina(24) die “nog naar RMO, Erfgoed en de lichtshow” gaan en vooral enthousiast zijn over de sfeer “gezellige mensen die iets aan het dóen zijn in plaats van alleen maar kijken”.
Michael Prins, winnaar van het programma ‘De beste singer-songwriter van Nederland’, sprak na zijn optreden in de Hortus met Reanne van Kleef.
Internationaal
“Brilliant” noemt een internationale groep Museumnacht. Ze komen uit Spanje(2x), Mexico, Polen, Haarlem en de VS. Keihard blijkt ook de concurrentie: “where can we watch the match, the football match?” en weg zijn ze, hun geluk beproevend bij Barrera. “Wij zijn eerst op het Pieterskerplein, met die R’en, gaan eten en toen hierheen. Min of meer toevallig zagen we dat Michaël Prins optreed. Die kent hij van tv” en dus staan pa, ma en zoon gedrieën in de rij, na een bezoek aan Rrrollend Leiden. Misschien zijn ze door gelopen naar Erfgoed Leiden aan de Boisotkade, voorheen ‘het stadsarchief’, waar niet alleen een moorden konden worden opgelost. Er viel ook te proeven: tulpenbollenpasta op toastjes, marsepein, Leidse Schurftenhoofden, savillum en libum. De recepten staan sinds zondag op hun website. Wat meteen opvalt, is de veranderde verhouding tot suiker. Marsepein met véél amandel is zoveel lekkerder.
Raadsels
“We worden gemanipuleerd. Ik wéét ‘t. Maar hoe?” Fotograaf Emile van Aelst staat voor de tweede keer de show van goochelaar/mind reader/illusionist Steve Carlin te kijken “Het zijn volgens mij dezelfde woorden. Maar hoe laat hij die mensen die kiezen?”. Uit drie kranten, of twee boeken, een woord kiezen en dan blijkt Carlin je zo goed te kunnen lezen dat hij het woord al opschreef. Of manipuleerde hij je náár dat woord? Náár dat plaatje? De zaal blijft in elk geval in verwarring achter. Het gebeurde vlak voor je neus. Heel bijzonder om mee te maken, in dezelfde zaal, was de workshop Flirten in gebarentaal. Doodstil. Met een hele zaal die zwijgend de gebaren nadoet. Dat is een bijzondere ervaring. En denk niet dat er niets te lachen viel of dat het allemaal dodelijk serieus was. “We zijn hopeloos verliefd. Dat flirten leek ons leuk om mee te maken” was de reden voor Mariëlle(29) en Sake(28) om neer te strijken.
Zie wat je wilt zien
Het Blauwe Uur – ooit Leids – is op z’n best als ze de vrije hand hebben om levenloze objecten tot leven te brengen, met licht. Bij molen De Valk lukte dat weer wonderwel. Wie geconcentreerd keek, wist na verloop van tijd niet goed meer wat-i zag: een lichtobject?!, een verlichte molen?!, vier of vijf, zes wieken?!, een bewegende molen?!. Niet zo nadrukkelijk als bij de Hooglandse Kerk kwamen realistische beelden voorbij waardoor de projectie veel minder een verhalend karakter had. Mooie, indrukwekkende beelden en vormen: impressie telt, ook voor Museumnacht als geheel.
Reportage van de museumnacht door Maarten Mulder en Reanne van Kleef
[00:00 Start bij Rijksmuseum van Oudheden, 04:18 Muziek op straat, 05:30 Naturalis, 10:18 Hortus Botanicus, 13:55 Sieboldhuis en iets over Erfgoed Leiden, 18:43 Michael Prins in de Hortus, 18:15 ritje met een Tuktuk, 19:43 Volkenkunde, 23:08 Molen de Valk, 25:36 Corpus en afsluiting.]
